Cytryna Eureka

Pochodzenie odmiany

Cytryna Eureka powstała z nasion sycylijskich cytryn ( wg Rousseau 1955 r. najprawdopodobniej Femminello Lunario), wysianych w Los Angeles, w Kalifornii w roku 1858. Pestki zostały sprowadzone z Włoch w celu zapoczątkowania uprawy i produkcji cytryn na zachodnim wybrzeżu Stanów Zjednoczonych. Kilka lat później Andrew Boyle i S. R. Workman nabyli niektóre sadzonki tej cytryny i wybrali z nich te najbardziej obiecujące. Około 1877 r. Workman dostarczył wyselekcjonowane rośliny Thomasowi A. Gareyowi, wybitnemu hodowcy cytrusów z Los Angeles. Odmiana została przez niego rozpropagowana i wprowadzona jeszcze w tym samym roku do uprawy pod nazwą Garey’s Eureka. Cytryna Eureka jest więc uważana za Amerykańską odmianę cytryny.

Znaczenie i miejsca uprawy

Cytryna ta jest obecnie najbardziej znaną, popularną, uprawianą najczęściej odmianą na świecie. W zasadzie tylko w obrębie basenu Morza Śródziemnego nie jest główną odmianą uprawianą komercyjnie. Eureka dominuje wśród cytryn w Kalifornii, RPA, Izraelu, Australii (48% wszystkich cytryn w 1996) i Argentynie. W Chile oficjalnie została wprowadzona w 1943. Jej selekcja nucelarna „Eureka Frost” jest najpopularniejszą z Eurek w tym kraju, choć pierwszą odmianą cytryny jest Genua.

Cytryna Eureka – drzewo

Zaletą drzewa Eureki jest to, że jest ono bez cierni lub występują sporadycznie. Jest to duże ułatwienie jeśli chodzi o zbiór owoców. Cytryna Eureka produkuje drzewa o średniej wielkości i średnim wigorze. Dla porównania jest znacznie mniejszych rozmiarów niż Fino czy Lisbon. Posiada także krótszą długość życia, jest bardziej podatna na uszkodzenia od wiatru i ogólnie uważana jest za „delikatniejszą”. Korona jest zwarta, gęsta z raczej wyprostowanymi, nie zwisającymi konarami.

Cytryna Eureka jest bardziej wrażliwa na mróz niż większość Citrus limon dlatego polecana jest do uprawy na terenach w których temperatura nigdy w ciągu roku nie spada poniżej zera stopni. Najlepsze dla niej są miejsca nizinne, nadmorskie o umiarkowanym klimacie subtropikalnym.

Liście

Liście cytryny Eureka są podłużne, eliptyczne długości 6,25-11,25 cm, ostro zakończone, z ogonkiem bez widocznych skrzydełek. Brzegi liści są drobno ząbkowane. Kolor liści kształtuje się wraz z ich wzrostem. Najpierw jest brązowo purpurowy, potem zmienia się w jasno zielony, a z czasem ciemno zielony.

Kwiaty

Odmiana ma długie wiosenne kwitnienie, dzięki czemu okres zbiorów jest też wydłużony. Jest cytryną, która tak jak cytryna Femminello Lunario kwitnie praktycznie non stop. Kwitnie nawet częściej niż inne Femminello słynne z powtarzania kwitnienia.

Kwiaty Eureki występują pojedynczo lub grupowo i posiadają delikatny zapach. Pączki mają kolor z domieszką różu, fioletu lub czerwieni, a rozwinięte otwarte płatki (od górnej strony – wewnętrznej) biały. Cytryna Eureka posiada płatki kwiatowe długości 2 cm i przypada ich 4 lub 5 na kwiat. Wewnątrz kwiatu znajdują się pręciki (od 20 do 40), zakończone żółtymi pylnikami.

Cytryna Eureka i jej owoce

Cytryna Eureka jest odmianą posiadającą owoce w różnym stadium rozwoju przez cały rok. To czy odmiana jest więc wczesną, czy późną ustala się według okresu dojrzewania owoców z pierwszego kwitnienia (primofiore). W tej sytuacji Eureka klasyfikuje się jako odmiana wczesna, ponieważ dojrzewanie owoców z pierwszego kwiatu, rozpoczyna się (w zależności od miejsca uprawy na świecie) od połowy października i rozciąga się aż do wiosny. Warto dodać że cytryna Eureka posiada ciekawą i wartościową dla rynku produkcję letnią (Verdelli), stanowiącą 30% rocznych zbiorów.

Eureka owocuje dość charakterystycznie. Owoce usytuowane są na obrzeżach drzewa. Drzewo często rodzi owoce w klastrach, na końcu gałęzi, uginając je pod ich ciężarem, przez co drzewo jest dość podatne na uszkodzenia przez wiatr.

Owoce cytryny Eureka są eliptyczne do lekko podłużnych, z niezbyt wyeksponowanym sutkiem i szyją. Sutek jest czasem otoczony przez rowek. Skórka owocu jest typowo żółta, gładka, a w krajach śródziemnomorskich bardziej szorstka, z zatopionymi gruczołami olejowymi. W zimie jest cienka, do średnio grubej i trudno oddziela się od miąższu. Miąższ podzielony jest na około 10 segmentów, jest bardzo soczysty, bardzo kwaśny, z dużą zawartością witaminy C. Owoc Eureki jest bezpestkowy lub zawiera maksymalnie do 5 nasion. Wielkość owoców z głównego jesienno – zimowego zbioru jest dość duża jak na cytrynę – średnio 160 g do 180 g. Owoce mogą być niejednorodne.

Wartość komercyjna owoców Eureki

Citrus limon Eureka jest najpopularniejszą cytryną świata. Wyróżnia się wyjątkową płodnością drzewa, wczesnym, powtarzającym owocowaniem i wysokiej jakości owocami. o dobrej wartości rynkowej. Choć produkuje bardzo dobrej jakości owoce, czasem duża ich część jest dyskwalifikowana z eksportu ze względu na niższą, np. w porównaniu do konkurenta Fino 49, jednolitość owocu. Znaczy to, że owoce w obrębie drzewa mogą być różnych kształtów i rozmiarów. U Eureki bardziej niż u innych cytryn owoce narażone są na uszkodzenie przez przypalenie słoneczne, wiatr i mróz. Dzieje się tak przez rozmieszczenie ich na zewnątrz korony, gdzie narażone są na działanie wyżej wymienionych czynników.

Owoce sprzedawane są z przeznaczeniem zarówno na przetwórstwo jak i do świeżego spożycia. Najwyższą wartość rynkową posiadają te ze zbioru letniego (Verdelli). W lecie zapotrzebowanie na nie jest największe. Owoce Eureki są bardzo trwałe w przechowywaniu i doskonale reagują w procesie sztucznego uzyskiwania koloru po zbiorze.

Na polski rynek cytryna Eureka dostarczana jest głównie z Turcji i Argentyny.

Pododmiany, selekcje, klony

Odmiana posiada parę selekcji, wyhodowanych głównie w USA a także w Australii i Ameryce Południowej, nie uprawianych szeroko w Europie. Oto najpopularniejsze z nich:

• Allen – bardziej energiczny klon, zyskujący popularność, w 2004 wprowadzony oficjalnie w Australii.
• Corona Foothill – klasyfikowana jako eureka, choć prawdopodobnie pochodzi od cytryny Villafranca.
• Cook – jedna z najpopularniejszych selekcji w Kalifornii.
• Frost – jedyna oprócz Taylor prawdziwie nucelarna selekcja Eureki wyhodowana ze zrazu przez H.B. Frosta na Citrus Research Centre w Riverside w Kalifornii.
• Lambert – cytryna Eureka i jej odmiana pochodząca z nasion znalezionych w 1940 roku na terenie Horace Lambert w Nowej Południowej Walii. Jest energiczna i produktywna.
• Cascade – drzewo nieznanego pochodzenia znalezione w Cascade Ranch, 1939. Obecnie jedna z najczęściej wybieranych selekcji Eureki w USA.
• Ross – amerykańska odmiana z owocami jakby bardziej obłymi.
• Benjamín Andes – bardzo wczesna mutacja z Chile powstała w 2006 roku. Większe owoce, drzewo i produktywność niż Frost. Wcześniej wchodzi w produkcje niż normalna Eureka. Staje się popularna w innych krajach.
• Taylor – nucelarna selekcja australijska wprowadzona w 1989 roku.
• INTA 22 – mutacja eureki wyhodowana w Argentynie wypuszczona do produkcji w 1987 roku.
• Galya – izraelska mutacja zrazu Eureki powstała w 1989 r. w wyniku poddania zrazu działaniu promieniom gamma 60Co (kobalt). Napromieniowany zraz został zaszczepiony na cytrandze Troyer. Owoce większe od tradycyjnej Eureki (średnio 160 g), całkowicie bezpestkowe, mniej kwaśne ale wciąż ok 6%, poziom TSS podobny.
• Pink Fleshed Variegated – Eureka z różowym miąższem i wariegowanymi liśćmi i skórką owocu. Wyhodowana w 1931 roku w USA.

Cytryna Eureka – podkładki

To co odróżnia Eurekę od większości innych cytryn właściwych, jest jej całkowita niekompatybilność z podkładkami trójlistkowymi, czyli Citrus Trifoliatą i jej hybrydami. Szczególnie Citrumelo Swingle jest ekstremalnie niekompatybilny z Eureką. Połączenie tego typu sprawia, że w miejscu szczepienia, pod korą tworzy się charakterystyczny żółto – pomarańczowy pierścień. Pierścień powoduje, że przerwany zostaje transport soków z korzeni do korony drzewa. Następstwem tego jest odrzut szczepienia, które następuje zwykle w ciągu 4 do 10 lat. Niektóre szkółki cytrusów ozdobnych szczepią mimo to w ten sposób, ale wyprodukowane drzewka nie cieszą się długim życiem.

Z pośród dobrych i sprawdzonych podkładek z genami Trifoliaty wyjątkiem dla Eureki są Cytranga Benton (C. sinensis x P. trifoliata), Citrandarin x639 (Cleopatra x P. trifoliata), Fraser Seville hybrid 4017 (Smooth Seville x P. trifoliata) i prawdopodobnie Citremon 1449 (P. trifoliata x C. limon).

Najlepsze podkładki

• Citrus Macrophylla – dedykowana dla Eureki w Kalifornii
• Cytranga Benton – wybór australijski
• Citrandarin X639 – podkładka z RPA
• Pomarańcza Gorzka – najstarsza sprawdzona podkładka dla Eureki
• Cytryna Volkameriana
• Citrus jambhiri
• Citremon 1449 – w testach w Riverside w Kalifornii po 12 latach uprawy okazał się dobrą podkładką dla Eureki Frost.