Cytranga Carrizo

Cytranga Carrizo to cytrusowa hybryda, powstała ze skrzyżowania Pomarańczy Słodkiej Washington Navel z Poncirus Trifoliatą.

Cytranga Carrizo i jej pochodzenie

Carrizo jest jednym z wyników prób hybrydyzacji cytrusów, podjętych na początku XX w. w USA, w tamtejszym Departamencie Rolnictwa. Miały one na celu wyhodowanie nowych gatunków o podwyższonej mrozoodporności. Badaniom w Riverside ( California) przewodził Walter Tennyson Swingle sławny botanik, znany z wprowadzenia na rynek wielu nowych cytrusów. W 1909 roku jego zespół skrzyżował pomarańczę Washington Navel z Poncirus Trifoliatą. Z tego skrzyżowania powstały dwie znane dziś dobrze cytrangi – Carrizo i Troyer, przez niektórych uważane jako jeden i ten sam gatunek. W rzeczywistości cytrusy te choć zewnętrznie podobne różnią się nieznacznie niektórymi zachowaniami jako podkładki cytrusowe.

Pestki Cytrangi Carrizo zostały wysłane, wysiane a potem uprawiane w jednej z teksańskich szkółek, w stacji hodowlanej Winter Haven, w okolicach Carrizo Springs. Od nazwy miejscowości wywodzi się nazwa cytrusa, którą mu nadano w 1938 roku.

Cytranga Carrizo – wygląd

Cytranga Carrizo to drzewo średniej wielkości rosnące dość energicznie, bardziej pionowo. Wytwarza gęstą i zwartą koronę o wyprostowanych, nie zwisających gałęziach. Drzewo nie jest kolczaste. Ciernie jeśli występują to z rzadka i są mało widoczne. Roślina jest dość mrozoodporna. W dorosłym stadium, w dobrej kondycji, osłonięta od wiatru, krótkotrwale może wytrzymać spadki temperatury do -15′ C.

Liście

Cytrus ten, tak jak większość hybryd Pomarańczy Trójlistkowej posiada trójdzielne liście. Liść składa się z trzech członów (gdzieniegdzie z rzadka można odnaleźć jednoczłonowe) tj. wyraźnie większy okrągły, środkowy człon i dwa mniejsze boczne. Ich krawędzie są gładkie lub delikatnie, tępo ząbkowane. Liście są większych rozmiarów niż liście Poncirus Trifoliaty lecz o wiele mniejsze niż Citrumelo Swingle. Po zmiażdżeniu można wyczuć słodki pomarańczowy aromat. Ich ogonek nie jest zbyt długi lecz zaopatrzony w niezbyt szerokie lecz dobrze widoczne „skrzydełka”.

Generalnie Cytranga Carrizo jest cytrusem zimozielonym, czasem jednak część liści może spaść przy niskich temperaturach na zimowaniu.

Owoce Cytrangi Carrizo

Cytranga Carrizo produkuje owoce w kształcie idealnie okrągłym podobnym do pomarańczy o średnicy od 3 do 5,5 cm. Mimo iż jednym jej z rodziców jest pomarańcza „pępkowa” Washington Navel, Carrizo nie odziedziczyła pępka po niej. Owoc posiada lekko chropowatą teksturę skórki, o żółtym, żółto – pomarańczowym lub pomarańczowym kolorze. W smaku cierpki nie nadający się do świeżej konsumpcji. Miąższ owocu jest kwaśny z nutką goryczy i zawiera liczne poliembrionowe pestki używane do produkcji siewek na podkładki cytrusowe. Z pestek w olbrzymiej większości powstają cytrusy z cechami drzewa matecznego. Może ich być nawet 98 %. Z reszty kiełkują siewki zygotyczne – nie prawdziwe do typu.

Cytranga Carrizo jako podkładka cytrusowa

Pierwszy raz cytrus ten stosowany był jako stopa pod inne gatunki cytrusowe w Texasie w okolicach Carrizo Springs. Na Florydzie zaczęto szczepić na nim w latach 70-tych XX w. zastępując nim popularną wtedy Cytrynę Szorstką (Rough Lemon Citrus jambhiri). Podczas gdy California szczepiła na cytrandze Troyer, Carrizo stanowiła nawet 50% podkładek na Florydzie. W Australii już w latach 60-tych używana była komercyjnie. Cytranga Carrizo jest obecnie najczęściej globalnie stosowaną podkładką cytrusową.

Tolerancja na warunki środowiskowe i glebowe

Cytranga Carrizo nie toleruje gleb z wysokim poziomem ph i z dużą zawartością wapnia. Drzewo nie toleruje większego poziomu aktywnego wapnia w glebie niż 8% – 9% czyli może tolerować gleby lekko wapienne. Dla porównania Citrumelo Swinglo tylko 2% – 4% a Pomarańcza Gorzka 12%. Carrizo jest jednak najmniej wrażliwa na te czynniki spośród Trifoliat i ich hybryd – oprócz FA i X639. Maksymalny dopuszczany poziom ph gleby to 7,5. Ziemie o odczynie wyższym niż ten, powodują że roślina rosnąca na podkładce Carrizo dostaje chlorozy liści. Jest to najbardziej widoczne wiosną podczas najszybszego wzrostu rośliny. Chloroza pojawia się z powodu zahamowania absorpcji mikroskładników, szczególnie cynku, manganu i żelaza a w skrajnych przypadkach powoduje odrzut przeszczepu.

Cytranga Carrizo tak jak Poncirus Trifoliata jest dość podatna na zasolenie gleby, które powodują chlorki, znajdujące się szczególnie w złej jakości wodzie i dostające się do korzeni podczas irygacji. Citrumelo Swingle jest o wiele bardziej odporne od tych dwóch cytrusów pod tym względem.

Carrizo nie jest przystosowane do wzrostu w ciężkich gliniastych glebach. Nie radzi sobie dobrze również zbyt lekkich piaszczystych glebach. Musi mieć wysokiej jakości organiczne, dobrze przepuszczalne podłoże z drenażem. Podkładka ta, nie znosi tak dobrze suszy jak np. Cytryna Szorstka C. jambhiri. Jest średnio odporna na przelania.

Jeśli chodzi o przekazywanie roślinie szczepionej na niej mrozoodporności, możemy powiedzieć, że cytranga nadaje ją w średnim stopniu.

Uprawa i zachowanie podkładki Carrizo w szkółkach

Zarówno cytranga Carrizo jak i Troyer są łatwe do zarządzania w szkółkach cytrusowych, ponieważ ich nasiona (10 – 12 na owoc) są wysoce nucelarne i produkują jednolite, energiczne, pionowo rosnące rośliny. Cechy te są bardzo pożądane w szkółkarstwie przy produkcji siewek – podkładek. Większość gatunków i odmian cytrusów są łatwe do propagacji na tych dwóch cytrangach z nielicznymi wyjątkami.

Mimo iż Carrizo we wczesnym stadium posiada nieco mniej rozwinięty system korzeniowy i tak jako podkładka daje energicznie rosnące drzewa, które jako dorosłe są średnich lub wielkich rozmiarów. Szczególnie ceniona jest za doskonałe zachowanie młodych roślin zaszczepionych na niej. Rośliny te szybko wchodzą w produkcję i dają bardzo dobrej jakości owoce jako jeszcze młode, kilkuletnie drzewa.

Wpływ na jakość owoców

Wewnętrzna jakość owoców

Wewnętrzna jakość owoców oraz poziom TSS, są bardzo wysokie . Podkładka ma wpływ na wyższy poziom kwasowości w owocach. Jest on zdecydowanie wyższy od tego, który daje Cytryna Szorstka C. jambhiri. Jest to generalnie wielki plus, choć w niektórych sytuacjach ma zły wpływ na owoc. Mówimy tu o dojrzewaniu owoców takich odmian jak pomarańczy Valencia, tangelo Minneola, czy grejpfruta w zimniejszych warunkach. Wtedy może zostać zachwiany stosunek Brix/TA, czyli cukrów do kwasowości i owoce stają się bardziej kwaśne niż słodkie. Wpływ na podwyższoną kwasowość owocu jest za to doceniany u odmian cytryny szczepionych na stopie z Carrizo.

Zewnętrzna jakość owocu

Cytranga Carrizo generalnie daje akceptowalne, dość produktywne drzewa cytrusowe, rodzące w sprzyjających dla niej warunkach, owoce średnich do dużych rozmiarów.

Jest podkładką cytrusową, która przyspiesza dojrzewanie owocu. Rozumiemy przez to, że przyspiesza wzrost owocu oraz jego przebarwienie na pożądany kolor. Dla przykładu C. jambhiri, w tych samych warunkach wzrostu wybarwia owoc tej samej odmiany 8 do 10 dni później. W sadach komercyjnych podkładki przyspieszające dojrzewanie wybierane są szczególnie dla wczesnych odmian, a opóźniające dojrzewanie i długo „trzymające” owoce na drzewie, dla odmian późnych. Carrizo porównując do Swingle, Poncirus Trifoliaty, Pomarańczy Gorzkiej, Cleopatry i Bentona wybarwia owoc na drzewie wcześniej. Nie jest dedykowana dla odmian „połowy sezonu” takich jak pomarańcza Navelate, Salustiana czy klementynka Hernandina oraz odmian późnych np. pomarańcza Valencia Late czy mandarynka Fortune. Ich owoce dojrzewają wcześniej i szybciej opadają. Cytranga jest oczywiście z nimi w pełni kompatybilna.

Cytrusy szczepione na Cytrandze Carrizo produkują owoce o przeciętnie grubej skórce ze średnio szorstką teksturą. Dużym problemem jest wpływ cytrangi na pękającą skórkę owoców cytrusów na niej uprawianych. Dotyczy to głównie owoców pomarańczy słodkich.

Odporność na choroby i patogeny

Wirusy

Cytrus jet tolerancyjny dla wirusów Tristezy (CTV) i Cachexia Xyloporosis. Jest podatny (choć nie w drastycznym stopniu) na Woody Gall i Exocortis. Niektóre źródła podają, że toleruje w jakimś stopniu Exocortis jednak i tak zarażona podkładka powoduje karłowatość całego drzewa.

Grzyby

Cytranga Carrizo jest średnio wytrzymała na grzyby Phytophthora tj. średnio na gnicie korzeni (Root Rot) oraz jest tolerancyjna na Gumozę (Gumosis).

Jest podatna na Mal Secco i grzyby Armillaria.

Nicienie cytrusowe

Carrizo jest podatna na nicienie cytrusowe występujące w glebie.

Cytranga Carrizo – niezgodność i niekompatybilność z innymi odmianami

• Dobrze zbadana i udokumentowana jest niekompatybilność cytrangi Carrizo z cytryną Eureka. Kombinacja ta nie gwarantuje długowieczności. W czasie od 2 do 8 lat po szczepieniu w jego miejscu tworzy się żółto-pomarańczowy pierścień, po czym następuje brak przewodnictwa w tym punkcie substancji odżywczych a potem odrzut szczepienia.
• W Californii, po 15 – 20 latach występowały odrzuty szczepień Satsumy Owari na Carrizo co uznano za niezgodność tych cytrusów. Niekompatybilności tego samego połączenia nie stwierdzono np. w RPA, być może przez to ze miejsce szczepienia umiejscowione było znacznie wyżej. Nie jest to więc w zasadzie znaczna niekompatybilność.
• Mandarynka Imperial uprawiana w Australii i Nowej Zelandii wykazała pewne problemy na Carrizo. Podkładka miała tendencję do produkowania gałęzi poniżej szczepienia i przerastania zrazu.
• Cytrange Carrizo wykazuje niekompatybilność z cytryną Villafranca.
• Na Florydzie badania prowadzone w czasie 5 lat wykazały słabe prosperowanie Kalamondyny na Carrizo.