Czym jest Mal Secco?
W krajach śródziemnomorskich Mal Secco jest destrukcyjną chorobą cytryn, zarażającą obecnie do 100% podatnych i nie odpornych na nią odmian drzew cytrynowych. Mal secco stanowi także potencjalne zagrożenie dla produkcji cytryny na całym świecie, ponieważ może być przenoszone. Choroba zmniejsza ilość i jakość produkcji tego gatunku i ogranicza możliwość użycia podatnych na nią podkładek cytrusowych. Wpływa na drzewa cytrynowe w każdym wieku, ale bardziej na te młode. Objawy mogą być gorsze jesienią lub wiosną.
Jest to choroba roślin i nie jest szkodliwa dla ludzi lub zwierząt. Pierwszy raz pojawiła się w Grecji na wyspach Chios i Poros.
Synonimy i nazwy choroby
Hiszpania: mal nero, mal seco de los cítricos Francja: désséchement des agrumes USA: citrus mal secco, citrus wilt, mal secco disease of citrus, wilt of citrus
Co powoduje chorobę?
Choroba jest wywoływana przez grzyba Phoma tracheiphila.
Gdzie występuje Mal Secco?
Mal secco występuje tylko w krajach produkujących cytrusy w rejonie Morza Śródziemnego i Morza Czarnego (Gruzja), z wyjątkiem Hiszpanii, Portugalii, Maroka i niektórych obszarów Półwyspu Arabskiego. Choroba nie występuje w Ameryce Północnej i Południowej, RPA, Australii, Nowej Zelandii i Oceanii, chociaż nie ma oczywistych czynników klimatycznych ograniczających występowanie choroby na tych niezainfekowanych obszarach. W praktyce, Mal Secco może więc być przeniesione i występować na wszystkich terenach produkujących cytrusy.
Najbardziej podatne na Mal Secco gatunki i odmiany cytrusów
Cytryny są gatunkiem, który szczególnie jest podatny na Phoma tracheiphila i w obrębie którego gatunku patogen doprowadza do największych destrukcji i strat finansowych w uprawie. Istnieją już jednak odmiany i klony mniej lub bardziej odporne.
Inne gatunki najbardziej wrażliwe na chorobę to Cytron (Citrus medica), Lima Tahiti(C. latifolia), Key Lime (C. aurantifolia), Bergamota (C. bergamia), pomarańcza Chinotto C. myrtifolia),
Mniej wrażliwe lub odporne gatunki
Różne stopnie odporności wykazują: pomarańcza słodka (Citrus Sinensis), grapefruit (C. paradisi), mandarynka (C. reticulata), klementynka (C. Clementina), tangor, tangelo Orlando, Ichang Papeda, . Mandarynka śródziemnomorska (Citrus deliciosa) jest atakowana przez chorobę sporadycznie i jest uważana jako tolerancyjna dla niej.
Podkładki
Phoma tracheiphila może doświadczać w bardzo różnym stopniu także podkładki cytrusowe. W różnych miejscach mogą one wykazywać różną odporność czy wrażliwość w obrębie tego samego gatunku. Co dziwne np. Pomarańcza Gorzka (C. Aurantium) jest bardzo podatna na Mal Secco we Włoszech, ale średnio podatna w Izraelu.
Inne mocno wrażliwe podkładki: Citrus macrophylla, Carrizo, Troyer, C. Jamhiri, C. Volkameriana, Lima Rangpur (C. limonia), Yuzu (C. junos).
Dość odporne są Poncirus Trifoliata i Mandarynka Cleopatra.
Podatność i odporność w obrębie cytryn
Najbardziej odporne na Mal Secco cytryny to Continella M84, Segesta, Interdonato, Zagara Bianca M79, Lo Porto, Mascali seedless, Monachello i Cytryna Meyera. W następnej grupie odporności, o niższej tolerancji na Mal Secco są: Kamarina, Dosaco M503, Scandurra, Sfusato Amalfitano, Ovale di Sorrento, Pink Fleshed Eureka, Selinunte, CNR L58, oraz Akragas. Potem plasują się dwie selekcje – Cerza i Erice. Ekstremalną podatność wykazują cytryny Adamo VCR, Siracusano 2kr, Fino VCR.
Dane te zostały zebrane po testach prowadzonych w Kalabrii i na Sycylii na drzewach cytrynowych uprawianych w tych samych sadach w takich samych warunkach.
Cytryny Lisbon, Eureka, Primofiori i Verna wykazują dość wysoką podatność na chorobę taką sama jak zwykłe Femminello.
Objawy Mal Secco
- Mal Secco powoduje, że liście i pędy cytrusa żółkną, posiadają chlorozę, więdną i opadają, obumierają gałęzie.
- Opadłe liście mogą mieć czerwonawe żyły.
- Choroba porusza się powoli w dół drzewa, ostatecznie powodując śmierć drzewa.
- Zainfekowana kora na gałązkach i gałęziach może stać się srebrnoszara, a następnie pęknąć, odsłaniając czarne owocniki grzyba.
- Jeśli łodyga zainfekowanej rośliny zostanie rozcięta, zainfekowane drewno wewnątrz ma przebarwienia pomarańczowo-czerwonawe lub łososiowe. Kolor może być brązowy w starszym drewnie.
- Czasami roślina reaguje na infekcję wypuszczając nowe pędy u podstawy zainfekowanych gałęzi lub wytwarzając odrosty podkładek.
- Jeśli choroba postępuje od korzeni do pnia, powoduje szybką śmierć drzewa.
- Przewlekłe infekcje dojrzałych drzew, prawdopodobnie pochodzące z korzeni, mogą powodować brązowe przebarwienie miazgi wewnątrz pnia bez żadnych początkowych objawów zewnętrznych.
Jak zaraża Mal Secco?
Grzyb wchodzi do rośliny przez rany w liściach, gałęziach lub korzeniach i kolonizuje tkankę roślinną. Okres inkubacji może się różnić w zależności od warunków. Zakażenie występuje głównie wiosną i na jesieni w temperaturach między 14 a 28 ° C, podczas gdy w temperaturach powyżej 28 ° C wzrost grzybów ustaje, a objawy nie są widoczne. Zarodniki grzybów (konidia) mogą powstawać na zwiędłych gałązkach lub liściach na drzewie lub na opadłych resztkach cytrusa na ziemi.
Jak zapobiegać chorobie?
W polskich warunkach Mal Secco nie występuje choć w warunkach szklarniowych importowany, zarażony cytrus może rozwijać i rozprzestrzeniać chorobę. Przy uprawie doniczkowej czy szklarniowej należy przede wszystkim:
- Pozyskiwać drzewka z certyfikowanych upraw szkółkarskich
- Aby zwiększyć bezpieczeństwo można zakupić z rośliną paszport fitosanitarny
- Dbać o higienę uprawy tj. usuwać opadłe liście, smarować rany maścią ogrodniczą, odkażać narzędzia szczególnie sekatory i noże do szczepień itp.
- Zapobiegać nadmiernej wilgotności powietrza w szklarni, nadmiernego zraszania roślin (mokre liście i pędy drzewka pomagają w rozprzestrzenianiu Mal Secco)
- Stosować regularnie fungicydy (na wiosnę przed startem i na jesieni przed zimowaniem). W Polsce dostępny jest Miedzian, który jest dość skuteczny na choroby grzybowe.
