Cytranga C-35 – pochodzenie
Citrange C-35, czy Cytranga C-35 zaliczana jest do tzw. hybryd Pomarańczy Trójlistkowej. Jest to krzyżówka Pomarańczy Słodkiej Ruby a Poncirus Trifoliata. Razem z Citrange C-32 mają tych samych rodziców i powstały w 1951 roku w Centrum Badań Cytrusów Uniwersytetu Kalifornijskiego. Nie posiadając dobrych właściwości smakowych owoców C-35 została zdyskwalifikowana jako cytrus do ich produkcji. Po próbach polowych została za to uznana jako doskonała podkładka cytrusowa i jako taka jest stosowana obecnie w sadach. Jako certyfikowana podkładka cytrus został wypuszczony do handlu dopiero w 1987 roku. Stało się to za sprawą Roberta Soosta i Jamesa W. Camerona profesorów UCR, znanych z wprowadzenia od 1944 roku aż 484 hybryd.
Drzewo Citrange C-35
Citrange C-35 rosnąca w gruncie jest raczej mniejszym drzewem osiągającym 3-4 metrów wysokości. Jego korona jest gęsta i zwarta, z raczej wyprostowanymi pionowo gałęźmi, nigdy zwisającymi. Występują proste, długie ciernie. Posiada trójdzielne liście typowe dla większości mieszańców, których jednym z rodziców jest Citrus Trifoliata. Środkowy człon liścia jest wyraźnie większy od bocznych i na obrzeżach tępo ząbkowany. Występuje lekko uskrzydlony ogonek średnio długi lub długi. Liście C-35 zgniecione w dłoni wydzielają słodko pomarańczowy aromat. Mrozoodporność tej hybrydy porównywalna jest do innych cytrang i zależy od wieku i kondycji rośliny podczas zimowania. Utrzymuje się, że powinna znosić ok -15’C. Niektóre źródła podają, że cytranga C-35 jest trochę bardziej podatna na mróz i bezpieczną granicą spadku temperatury jest -12’C.
Kwiaty cytrangi C 35 przypominają te u Citrus Trifoliata. Są jednolicie białe, posiadają wąskie długie płatki (5 lub więcej na kwiat).
Owoce przypominają kształtem te zwykłej pomarańczy, choć są wyraźnie mniejsze i bez pępka. Kolor skórki może być żółty, żółto pomarańczowy lub pomarańczowy. Posiada ona lekko szorstką teksturę. Pomarańczowego koloru miąższ jest bardzo gorzki i kwaśny w smaku. W jego wnętrzu znajduje się średnio 8 – 12 pestek. Z punktu widzenia zastosowania owoców, są one bezużyteczne do konsumpcji bezpośredniej. Okres dojrzewania owoców Citrange C-35 w Kalifornii przypada od listopada do stycznia.
Zachowanie Citrange C-35 jako podkładki cytrusowej
Citrange C-35 jest stosunkowo nową podkładką cytrusową. W większości przypadków nie znane jest jej długotrwałe prosperowanie z innymi cytrusami zaszczepionymi na niej. Prosperowanie w krótkich i średnich okresach czasowych okazuje się jednak bardzo dobre i C-35 od lat 90 tych. XX w. staje się bardzo popularną stopą cytrusową.
Wielkość drzew
C-35 wytwarza drzewa średniej wielkości, z ostatecznym rozmiarem o 25% do 30% mniejszym od tego na Cytrandze Carrizo. Wzrost w pierwszych 6 latach jest bardzo dobry, aby następnie zostać zahamowanym kosztem obfitego owocowania. Podkładka jest jedną z najlepszych pod względem wydajności. Odpowiada na zapotrzebowanie uprawy mniejszych drzew z zachowaniem takiej samej ilości zbiorów jak u tych większych.
Jakość owoców
Podkładka ta, w zależności co na niej szczepimy, daje owoce o jakości dobrej do doskonałej, porównywalnej do tej od Carrizo. Wielkość owoców waha się od średniej do dużej. Niektóre źródła podają, że owoce mogą być nawet większe od tych spod Carrizo. Produktywność, jakość wewnętrzna i zewnętrzna owoców oraz ich wielkość jest bardzo dobra. Cytranga C-35 nieco przyspiesza dojrzewanie owoców. Ich skórka jest z reguły średniej grubości, miąższ o wysokiej zawartości TSS, kwasku i soku. Mankamentem podkładki może być to, że tak samo jak Troyer i Carrizo przyczynia się do pękania skórki owocu w ostatniej fazie dojrzewania.
Przystosowanie do warunków glebowych i atmosferycznych
Citrange C 35 jest mniej podatna na deficyt żelaza w ziemi niż Carrizo i Troyer, tzn. nie reaguje tak wyraźną chlorozą. Jest bardziej odporna na zawartość wapnia w glebie niż Poncirus Trifoliata i Citrumelo Swingle, ale mniej odporna od Troyer i Carrizo. Występuje podatność na wysokie zasolenie gleby, niedobory cynku i manganu. Jest przeciętną podkładką do sadów w których wymieniane są stare drzewa na nowe. Nie lubi gleb bardzo piaszczystych oraz gliniastych.
C-35 daje szczepionym na niej drzewom nieco mniejszą mrozoodporność niż Citrumelo Swingle i Cytrangi Troyer, Carrizo, Benton, Rusk, Morton.
Najlepsze połączenia i niekompatybilności
Badania i próby w sadach na całym świecie wykazały, że Citrange C-35 – z niektórymi wyjątkami – jest dobrym wyborem, jako podkładka dla większości rodzajów cytrusów. Cytrus staje się coraz bardziej popularny globalnie. W Australii okazuje się dobrą stopą dla pomarańczy pępkowych. W USA i RPA C-35 wykazała dobre prosperowanie pod pomarańczami navel, Valencia, Grejpfrutami i wiekszością mandarynek.
Satsuma szczepiona na C-35 daje mniejsze drzewa z ekstremalną produkcją. W Nowej Zelandii zauważono też, że połączenie C-35 i klementynki zachowuje się bardzo dobrze, dając bardzo produktywne drzewa z dobrą jakością i wielkością owoców. Cytranga ta jest z powodzeniem stosowana w Turcji jako podkładka dla komercyjnie uprawianej cytryny Meyera. W USA sprawdziła się z cytryną Lisbon.
Stwierdzone niekompatybilności Citrange C-35 z innymi cytrusami
- Stwierdzono niekompatybilność z cytryną Eureka, gdzie parę lat po szczepieniu w jego miejscu, pod korą pojawia się brązowy pierścień, po czym następuje odrzut.
- W Nowej Zelandii stwierdzono niekompatybilność Citrange C-35 z cytryną Yen Ben.
- Unika się szczepienia na tej podkładce pomarańczy Turkey Valencia ze względu na wyjątkowo słabe prosperowanie i niski plon (niezgodność).
- Zauważono w miejscu szczepienia nienaturalny kształt i zgrubienie u mandarynek Imperial, choć nie wiadomo jeszcze jaki może mieć to wpływ na funkcjonowanie całego drzewa.
- Dużą niekompatybilnością charakteryzuje się połączenie C-35 z pomarańczą navel Fukumoto.
- U klementynek z odmiany Clemenules uwidoczniło się zwiększone i niedopuszczalne zamieranie starszych gałązek drzewa. Obecnie unika się tego połączenia.
- Pewne obawy dotyczą szczepienia na Citrange C-35 pomarańczy słodkich Hockney Navel i Summer Gold Navel. Próby w Australii wykazały obniżoną wydajność i zmniejszony rozmiar drzew.
- Pomarańcza pępkowa Navelina jest wyraźnie niezgodna z opisywaną podkładką. Występuje znaczna śmiertelność drzew i zgrubienie w miejscu przeszczepu. Drzewa, które jednak przetrwały 20 lat, charakteryzowały się brakiem wigoru i częstymi komplikacjami zdrowotnymi. Nie jest to rekomendowane połączenie.
- Małe problemy wykazał Tangor Afourer (Nadercot). Był to zredukowany rozmiar korony i zgrubienie w miejscu szczepienia.
- Tangor Murcott (Honey) wytworzył zgrubienie wokół szczepu i charakteryzował się gorszym, ogólnym zdrowiem drzewa.
- W niedawnych testach podkładek dla cypryjskiej cytryny Lapithkiotiki, c-35 po 4 latach odrzuciła zraz, a testowane drzewa padły.
Odporność na choroby
Jest tolerancyjna na Tristeze (CTV) i nicienie (Tylenchulus semipenetrans). Jej odporność na Phytophthorę (gnicie korzeni i gumozę) jest nieco większa niż u Carrizo, ale wciąż średnia. Jak inne trójlistkowce jest podatna na viroidy Exocortis (CEV). Jest w średnim stopniu podatna na Citrus Blight.
Propagacja i zachowanie w szkółkach
Siewki C-35 posiadają optymalny, pionowy wzrost charakterystyczny dla Troyera czy Carrizo. Szczepienie na nich jest bezproblemowe, a zraz dobrze się przyjmuje. W porównaniu do tych dwóch cytrang, cytranga C-35 posiada procentowo mniej nasion poliembrionalnych na owoc. Wybór siewek na podkładki musi być więc przeprowadzany przez dokładniejsze inspekcje. Siewki monoembrionalne (zygotyczne) nie mają wartości, ponieważ ich zachowanie jako podkładki może być różne, włączając niekompatybilność i zamieranie gałęzi.
