Ziemia do cytrusów - jakie podłoże dla drzewek cytrusowych

Ziemia do cytrusów nie pełni w doniczce jedynie roli zakotwiczenia drzewka. Jest ona również miejscem absorpcji składników pokarmowych przez korzenie. To od jej struktury i żyzności zależy prawidłowy wzrost, owocowanie i wygląd roślin cytrusowych.

Na całym świecie cytrusy uprawiane są i tolerują szeroki zakres rodzajów gleb – od lekkich piaszczystych po ciężkie gliniaste. Mimo że rośliny te mają dużą zdolność przystosowania, na różnych podłożach prosperują lepiej lub gorzej. Z reguły dobrze radzą sobie rosnąc w popularnych, dostępnych na rynku ziemiach uniwersalnych, kwiatowych, warzywnych i w ziemiach dla roślin śródziemnomorskich.

Podłoże do cytrusów – jakie składniki?

Idealne podłoże do cytrusów powinno się charakteryzować strukturą zapewniającą dobrą przepuszczalność wody i powietrza oraz zawierać drenaż na dnie donicy. Jest to warunek, aby korzenie były napowietrzone, zdrowo się rozwijały i unikały chorób. Dotyczy to również uprawy cytrusów w gruncie. Porowatość i przepuszczalność w podłożu uzyskuje się przez zastosowanie odpowiednich składników. Najlepiej aby podłoże nie było jednorodne i było mieszanką materii organicznej ze składnikami spulchniającymi i rozluźniającymi. Stanowczo zabronione jest dodawanie tzw. agrożelów czy hydrożelów. Są to substancje chemicznie służące do „trzymania” wody w ziemi. Po ich użyciu absorpcja wody w podłożu wzrasta wielokrotnie, a dostęp powietrza do korzeni jest blokowany.

Ziemia organiczna lub kompostowa

Jest to ziemia do cytrusów zawierająca materiał organiczny. Ziemia ta powinna być głównym składnikiem substratu dla roślin cytrusowych. Najczęściej produkowana jest z torfu wysokiego i niskiego, próchnicy, kompostu i z dodatkiem obornika. Ten składnik podłoża cytrusowego ma za zadanie zapewnienie substancji odżywczych dla korzeni. Ziemia organiczna jest zwykle dostępna w workach foliowych. Należy pamiętać, że jest ona wzbogacona w nawozy mineralne i po wsadzeniu do niej cytrusów należy wstrzymać się z nawożeniem przez parę miesięcy. Przed jej zakupem należy zapoznać się z jej poziomem zasolenia i wartością pH.

Ziemia ogrodowa

Rodzaj tzw. brązowej, ilastej ziemi z ogrodu. Czasem można dodać ją, gdy podkładką jest Pomarańcza Trójlistkowa Citrus trifoliata (również Flying Dragon) nie lubiąca zbytnio zbyt żyznych i lekkich podłoży. Ziemia ogrodowa może być dodatkiem opcjonalnym urozmaicającym mieszankę podłoża. Nie powinna być używana w dużej ilości, aby nie było ono zbyt ciężkie. Bezwzględnie nie powinna zawierać gliny. Należy oczyścić ją z korzeni, chwastów i usunąć szkodniki.

Piasek

Piasek jest dodawany do uniwersalnej ziemi ogrodniczej, aby za bardzo nie sklejała się po podlewaniu. W krajach gdzie rośliny cytrusowe uprawiane są w gruncie, często rosną one też w glebach piaszczystych. Gleby te nie są wprawdzie bogate w substancje odżywcze i muszą być obficie nawożone, jednak w mniejszym stopniu występuje tam problem z Fytoftorozą i gniciem korzeni. Do wysiewu pestek, hodowcy cytrusów używają czystego piasku lub piasku zmieszanego z ziemią uniwersalną w stosunku 1/1.

Keramzyt ogrodniczy

Keramzyt to kruszywo ceramiczne otrzymane z wypalania glin w przystosowanych do tego piecach. Ma on postać granulatu o różnej frakcji. Frakcja drobna może być dodawana i służyć jako materiał spulchniający podłoże do cytrusów. Frakcja gruba idealnie nadaje się jako drenaż na spód donicy. Keramzyt ma odczyn obojętny i nie zmienia pH gleby.

Perlit

Perlit ogrodniczy ma nieoceniony wpływ na strukturę gleby. Jest to materiał wulkaniczny o obojętnym pH i sterylny. Świetnie zarówno napowietrza ziemię, jak i magazynuje w niej wodę. Świetnie nadaje się do ukorzeniania cytrusów. Jest najczęściej używanym spulchniaczem w uprawie doniczkowych cytrusów.

Lawa wulkaniczna

Lawa wulkaniczna ma zbawienny wpływ na strukturę i właściwości podłoża. Ma ona postać tufu (piasek i popiół wulkaniczny), żwiru, lub większych skał. Ziemia do cytrusów z domieszką lawy zatrzymuje więcej wody. Materiał wulkaniczny dzięki swojej porowatości dostarcza podłożu powietrza i rozluźnia je. Jest sterylny, ma obojętny odczyn pH, i dostarcza korzeniom minerałów takich jak siarka, potas, mangan, magnez, żelazo, wapń. W sprzedaży występuje lawa w różnych formach, kolorze i granulacji. Kruszywo może pełnić również funkcję ozdobną lub być stosowane jako drenaż. Dużym minusem jest wysoka cena lawy wulkanicznej.

Żwir i kamienie

Materiał ten może być stosowany jako drenaż. W donicach o dużych gabarytach np. powyżej 30 litrów, gdzie na spodzie otwory mogą mieć średnice nawet 3 cm, można ułożyć gruby żwir lub kamienie.

Kora sosnowa

Kora sosnowa, zarówno w wersji lekko skompostowanej jak i suchej, drobno zmielonej, jest dobrym materiałem spulchniającym podłoże do cytrusów. Jej atutem jest również rozłożone w czasie wolne rozkładanie i dostarczanie materiału organicznego. Jest użyźniaczem ziemi i obniża pH. Stosując mokrą korę należy sprawdzić czy nie zalegają na niej grzyby i pleśnie oraz szkodniki takie jak ślimaki.

Dobór rodzaju podłoża do podkładki

Nie ma uniwersalnego i najlepszego „przepisu” na podłoże do cytrusów. Jednym z głównych kryteriów jego wyboru jest użyta w drzewku podkładka. Na przykład jeśli uprawiamy Cytrynę szczepioną na stopie Flying Dragon, to pH, strukturę podłoża i użyty w nim materiał musimy dostosować nie do cytryny, a do Flying Dragona. Gdy cytryna jest ukorzeniona – „rośnie na swoich korzeniach” i bez podkładki – podłoże musimy dobrać pod upodobania cytryny. Należy zdać sobie sprawę z tego, że wszystkie kupowane przez nas drzewka ze sklepów internetowych i marketów ogrodniczych są zaszczepione na podkładkach. Czasem warto więc dowiedzieć się od sprzedawcy, jaka podkładka została użyta w drzewku.

Proporcje składników i przykładowe mieszanki podłoża

Ostatecznie można zastosować zwykłą ziemię uniwersalną, ale lepsze efekty daje stworzenie miksu składników w odpowiednich proporcjach. Oto przykładowe, sprawdzone mieszanki i ich zastosowanie:

Mieszanka nr 1

25% ziemi uniwersalnej, 25% drobno zmielonej kory, 25% perlitu, 25% piasku

Jest to mieszanka bardzo lekkiego, piaszczystego podłoża najlepiej sprawdzająca się dla cytrusów rozmnożonych metodą wegetatywną przez ukorzenianie. Odpowiednia dla podkładek szczególnie podatnych na przelanie: Mandarynka Cleopatra, Cytryna Szorstka, Pomarańcza Słodka, Pomarańcza Gorzka, Cytryna Volkameriana, Lima Rangpur, Lima Palestina.

Mieszanka nr 2

50% ziemi uniwersalnej, 50% perlitu

Jest to najprostsza mieszanka, która powinna mieć zastosowanie w uprawie cytrusów w doniczkach o bardzo małej wielkości np. 0,5 l.

Mieszanka nr 3

40% ziemi uniwersalnej, 10% lawy wulkanicznej, 35% perlitu, 15% piasku

Następny przykład lekkiego, przewiewnego podłoża dla cytrusów. Szczególnie dobrze rosną w nim stopy takie jak: Cytrangi Carrizo, Troyer, C-35, C-32, Benton, Pomarańcza Gorzka, Citrandarin FA 5, Citrandarin X639, Alemow.

Mieszanka nr 4

40% ziemi uniwersalnej, 10% keramzytu, 25% perlitu, 25% kory sosnowej

Inny wariant lekkiego podłoża. Jest to w zasadzie podłoże dopuszczalne dla wszystkich rodzajów podkładek.

Mieszanka nr 5 (cięższa)

30% ziemi uniwersalnej, 20% ziemi ogrodowej, 30% kory sosnowej, 20% perlitu

Jest to mieszanka, przeznaczona dla podkładek źle prosperujących na lekkich, za bardzo rozluźnionych glebach. Korzystna dla gatunków, których korzenie źle znoszą suszę, tolerujących obfitsze podlewanie, bardziej odpornych na zalewanie i gnicie korzeni. Większy procent kory sosnowej daje gwarancje lekko kwaśnego odczynu podłoża pasującego trójlistkowcom. Podkładki: Pomarańcza Trójlistkowa – w tym Flying Dragon, Cytranga Benton, Citrumelo Swingle.

Każda ziemia do cytrusów w różnych wariantach, musi bezwzględnie posiadać drenaż

Gotowy substrat, ziemia do cytrusów

Obecnie w sprzedaży dostępne są zarówno gotowe, dedykowane ziemie do uprawy cytrusów, jak i ziemie dla innych roślin również odpowiednie i nadające się dla roślin cytrusowych. Jest to dobra opcja dla osób początkujących w uprawie i mniej doświadczonych. Odpowiednimi zamiennikami ziemi do cytrusów są: substraty do juk, palm, dracen.

Jakie pH powinno mieć podłoże do cytrusów?

PH gleby ma wpływ na rozpuszczalność i biodostępność składników odżywczych niezbędnych do wzrostu i plonowania cytrusów. Cytrusy preferują ziemię o odczynie pH lekko kwaśnym lub obojętnym. Najlepiej prosperują w ziemi o pH w przedziale 6,0 – 6,5. Naukowcy potwierdzili, że w tym przedziale rośliny cytrusowe absorbują w największych ilościach niezbędne dla wegetacji pierwiastki takie jak: Azot, Fosfor, Potas, Wapń, Siarka, Bor, Miedź, Cynk i molibden. W ziemi o pH poniżej 5,0 rozpuszczalność glinu (Al), żelaza (Fe), manganu (Mn) lub Cynku (Zn), znacznie wzrasta i może stać się toksyczna dla większości cytrusów.

W zależności od zastosowanych podkładek rośliny cytrusowe w ostateczności dobrze przystosowują się i mogą być uprawiane w ziemiach o szerszym spektrum pH tj. od 5,0 do 7,5.

Ziemia do cytrusów – poziomy odczynu pH

BARDZO KWAŚNY poniżej 4,5
KWAŚNY od 4,6 do 5,5
LEKKO KWAŚNY od 5,6 do 6,5
OBOJĘTNY od 6,6 do 7,2
ZASADOWY powyżej 7,3

Citrus trifoliata jest gatunkiem uważanym za podkładkę lubiącą bardziej kwaśne podłoża np. 5,0 – 5,5 pH. Rosnąc w glebach o wysokim pH, ma kłopoty z dostateczną absorpcją żelaza, manganu i boru.

Do podkładek tolerujących podłoże do cytrusów o pH powyżej 7,2 należą Pomarańcza Gorzka Citrus aurantium, Mandarynka Cleopatra Citrus reshni, Pomarańcza Słodka Citrus sinensis, Forner Alcaide FA 5, FA 13 (C. reshni × C. trifoliata), Alemow Citrus macrophylla.

Pomiar wartości pH

Aby stwierdzić czy ziemia do cytrusów ma odpowiednie pH, należy zmierzyć jego wartość. Służą do tego odpowiednie, dostępne na rynku narzędzia. Najmniej zaawansowanym i precyzyjnym jest papierek lakmusowy, który po pomiarze przybiera kolor odpowiadający poziomowi odczynu gleby.

Na rynku dostępne są też kwasomierze z płynem Helliga oraz kwasomierze elektroniczne lub ze wskaźnikiem.

Ziemia do cytrusów – regulowanie poziomu pH

W uprawie domowej częstym problemem jest podnoszące się pH podłoża. Głównymi czynnikami sprzyjającymi temu zjawisku są:

Podlewanie twardą wodą o podwyższonym zasoleniu i zwiększonej zawartości wapnia. Zwykle dotyczy to wody kranowej.
Podlewanie wodą ze studni z podwyższoną zawartością wapnia i wodorowęglanów.
Zastosowanie niektórych składników podłoża podwyższających pH w tym: niektóre rodzaje kompostu, żwiry wapienne, wermikulit, popiół drzewny, mączka bazaltowa, kreda, dolomit.
Używanie niektórych rodzajów nawozów np. nawozów organicznych takich jak gnojowice z pokrzywy (pH powyżej 7), biohumus (pH 7,5 – 8), saletra potasowa, saletra wapniowa.
Zastosowanie gotowych odkwaszaczy gleby, które można zakupić w sklepie ogrodniczym.

Jak zakwaszać podłoże do cytrusów?

Aby ziemia do cytrusów, w której rosną nasze drzewka miała niższy poziom pH, można zastosować następujące metody zakwaszania:

Podlewane deszczówką ( jeśli nie jest zanieczyszczona, powinna mieć pH ok. 6)
Stosowanie zakwaszających nawozów mineralnych takich jak: mocznik, fosforan amonu, saletra amonowa, saletrzak, siarczan amonu, siarczan żelaza.
Stosowanie nawozów organicznych obornik, gnojowica.
Stosowanie gotowych zakwaszaczy gleby.
Ziemia do cytrusów może być zakwaszana domowymi sposobami np. octem, kwaskiem cytrynowym, fusami z kawy, sodą oczyszczoną. Przed użyciem należy zmierzyć pH roztworów przygotowanych z tych składników.

Zasolenie gleby

Zasolenie gleby jest dużym problemem w uprawie cytrusów. Spowodowane jest ono stosowaniem złej jakości wody podczas irygacji. W uprawie domowej – doniczkowej taką zasalającą ziemie wodą jest zwykle kranówka. W kranówce czynnikiem zasalającym są jony sodu (Na+), wapnia (Ca+) i chloru (Cl-).

Zasolona ziemia do cytrusów jest również efektem stosowania nawozów sztucznych. Prowadzi ono do nadmiernego nagromadzenia w glebie składników mineralnych. Następstwem tego zjawiska jest degradacja jakości podłoża dla cytrusów, zmniejszenie pobierania składników odżywczych przez korzenie, susza fizjologiczna, marnienie, a także obumieranie całych roślin.

Miarą zasolenia ziemi jest wartość w gramach NaCl/dm3. Wartość tą można sprawdzić w opisie na opakowaniu zakupionej ziemi. Ziemia do cytrusów o zasoleniu powyżej 2,3 g/dm3 może być już toksyczna dla tych roślin. Wiele zależy też od podkładki. Najlepiej znoszącymi zasolenie gleby podkładkami są Mandarynka Cleopatra (C. reshni) i Forner Alcaide 5 (C. trifoliata X C. reshni). Bardzo dobrze radzi sobie także Citrumelo Swingle (C. trifoliata X C. Paradisi), Mandarynka Sunki (C. sunki), Alemow (C. macrophylla) i Lima Rangpur (C. limonia). Najgorzej znoszacymi są Pomarańcza Trójlistkowa (C. trifoliata) – w tym Flying Dragon, Cytryna Szorstka (C. jambhiri), Cytranga Benton, Cytrangi C35 i C32.

Zawartość wapnia w podłożu cytrusowym

Drzewa cytrusowe są jednym z najważniejszych rodzajów upraw owoców na świecie, ale w większości rosną na obszarach gdzie gleby mają podwyższony poziom Ca. Głównym mankamentem występowania dużej ilości wapnia w ziemi jest jej podwyższone pH, problem z absorpcją żelaza i występująca przez to chloroza na młodych liściach. Najlepszym przykładem jest fakt, że doskonała z wielu względów podkładka, jaką jest Citrus trifoliata, nie jest praktycznie używana w obrębie basenu Morza Śródziemnego. Występujące tam gleby są dla niej za bardzo wapienne.

Podkładki najgorzej znoszące gleby wapienne: Pomarańcza Trójlistkowa (C. trifoliata) – maks. 4% aktywnego wapnia w ziemi, Citrumelo Swingle maks. 5%, Cytranga Carrizo i Troyer maks. 9%

Podkładki najbardziej odporne na wysoki poziom wapnia w glebie: Cytryna Szorstka (C. jambhiri) maks. 12%, Lima Rangpur (C. limonia) 12%, Mandarynka Cleopatra (C. reshni) 14%, Pomarańcza Gorzka (C. aurantium) 12%, Alemow (C.macrophylla) 12%, Forner Alcaide N5, Cytryna Volkameriana (C. volkameriana) 12%.

podłoże do cytrusów — *Zasolona ziemia do cytrusów. Oznaki odkładania wapnia i soli przez podlewanie kranówką (biały nalot).*

Uprawiając cytrusy w donicach stosujemy najczęściej ziemie, w której przez zawartość kwaśnych torfów poziom pH został podwyższony przez dodatek wapnia w postaci dolomitu, kredy lub nawozów wapniowo – magnezowych. Ich wartość zwykle nie jest taka, by zagrażała prosperowaniu cytrusa, ale warto ją sprawdzić. Również przy tworzeniu własnej mieszanki podłoża dla cytrusów, należy zwrócić uwagę czy składniki tej mieszanki nie zawierają nadmiernej ilości Ca. Z czasem zawartość Ca przez wypłukiwanie ziemi spowodowane podlewaniem i tak spada, ale warunkiem jest to, że nie podlewamy wodą z kranu. Woda z kranu zawsze zawiera wapń głównie w postaci związku CaCO₃.

Jeśli zawartość wapnia wynosi od 300 mg CaCO₃/litr wody lub więcej, wcześniej czy później ziemia otrzyma tyle jonów wapnia, że zacznie to oddziaływać na cytrusa. Typowym znakiem stałego podlewania złą wodą jest jasny nalot na powierzchni ziemi.

Poprawianie żyzności

Intensywne pobieranie z podłoża składników odżywczych przez rośliny, przesuszanie podłoża i wypłukiwanie z niego składników odżywczych poprzez irygacje, sprawia że staje się ono jałowe. Dodatkowo intensywne zasilanie nawozami mineralnymi może znacząco degradować jego strukturę, zabijać występujące w nim mikroorganizmy sprzyjające cytrusom orać zasalać je. Te wszystkie negatywne czynniki sprawiają, że z czasem mamy do wyboru, albo całkowicie wymienić ziemię, albo postarać się o jej użyźnienie. Użyźnianie podłoża cytrusowego to nic innego jak poprawianie jego właściwości strukturalnych i usuwanie z niej związków toksycznych powstałych przez nawożenie. To również przywracanie mikroflory bakteryjnej, naturalnie rozkładającej materie organiczną i sprzyjającej roślinom.